Konferencja w Rio de Janeiro

Dążenia organizacji związanych z ruchami proekologicznymi do zapewnienia rozwoju cywilizacji gwarantującej poprawę środowiskowych warunków życia znalazło odbicie podczas obrad przedstawicieli Rządów w trakcie Światowego Forum w 1992 roku w Brazylii. Miała wówczas miejsce Konferencja Organizacji Narodów Zjednoczonych na temat środowiska naturalnego i rozwoju – „Environment and Development”, na której ponownie przyjęto Deklarację Konferencji Narodów Zjednoczonych dotycząca „Human Environment”, przyjęta pierwotnie w Sztokholmie 16 czerwca 1972r. Konferencja proklamowała następujące dokumenty:

• Konwencję o zmianach klimatycznych,
• Konwencję o różnorodności biologicznej
• Agendę 21
• Deklarację z Rio

Główne cele tych dokumentów zostały przedstawione poniżej.

Konwencja o zmianach klimatycznych
Podstawowym celem jest osiągnięcie stabilizacji stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie, który zapobiegałby niebezpiecznemu współdziałaniu efektów antropogenicznych i klimatu.

Konwencja o różnorodności biologicznej
Celem jest zachowanie różnorodności biologicznej, zrównoważone wykorzystanie jej składników, uczciwy i sprawiedliwy dostęp do korzyści wypływających z zasobów genetycznych.

Agenda 21
W agendzie przedstawione zostały następujące cele:

• osiągnięcie zrównoważonego wzrostu poprzez integrację kwestii ochrony środowiska i rozwoju gospodarczego w procesach decyzyjnych,
• utrzymywanie globalnej sprawiedliwości, poprzez zwalczanie ubóstwa i ochronę zdrowia ludzkiego,
• czynienie ziemi prawdziwą ojczyzną ludzi poprzez rozwiązywanie problemów dostawy wody do obszarów zurbanizowanych, gospodarkę odpadami stałymi i ograniczenie odpadów miejskich,
• popieranie efektywnego wykorzystywania bogactw naturalnych
• ochronę globalnych i lokalnych zasobów naturalnych, atmosfery, mórz i oceanów oraz fauny morskiej,
• właściwe zagospodarowanie odpadów chemicznych, niebezpiecznych i atomowych

Deklaracja z Rio de Janeiro
Konferencja proklamowała 27 zasad generalnych zarządzania środowiskowego. Zostały one zawarte w normie ISO 14004 „Systemy Zarządzania środowiskiem. Ogólne wytyczne, podstawy, systemy i techniki pomocnicze”

Zasada 1
Istoty ludzkie są w centrum zainteresowania stałego rozwoju. Mają one prawo do zdrowego i produktywnego życia w harmonii z naturą.

Zasada 2
Zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i zasadami prawa międzynarodowego, państwa mają suwerenne prawo do eksploatowania swoich własnych zasobów realizując swoja własną politykę środowiskową i rozwojową oraz są odpowiedzialne za zapewnienie, że prowadzona działalność podlegająca ich jurysdykcji lub będąca pod ich nadzorem nie powoduje szkód w środowisku innych państw albo obszarów leżących poza granicami krajowej jurysdykcji.

Zasada 3
Prawo do rozwoju musi być realizowane tak, aby w równym stopniu zaspokajało potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń w odniesieniu do rozwoju i środowiska.

Zasada 4
W celu osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju, ochrona środowiska powinna stanowić integralną część procesu rozwoju i nie może być rozpatrywana w izolacji od niego.

Zasada 5
W celu zmniejszenia nierówności w standardach życia i lepszego zaspokojenia potrzeb większości ludzi na świecie, wszystkie państwa i ludzie muszą współpracować w rozwiązywaniu problemów dotyczących eliminowania ubóstwa, co stanowi nieodzowne wymaganie dla trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Zasada 6
Należy przyznać szczególny priorytet krajom rozwijającym się, zwłaszcza krajom najmniej rozwiniętym, ze względu na ich specyficzna sytuację i potrzeby, oraz krajom najbardziej narażonym środowiskowo. Działania międzynarodowe w dziedzinie środowiska i rozwoju powinny uwzględniać również interesy i potrzeby wszystkich krajów.

Zasada 7
Państwa powinny współpracować w duchu globalnego partnerstwa w celu ochrony, zabezpieczenia i przywrócenia dobrego stanu i integralności ekosystemu Ziemi.
Ze względu na różny udział w globalnej degradacji środowiskowej, państwa ponoszą wspólną lecz zróżnicowaną odpowiedzialność. Kraje rozwinięte uznają odpowiedzialność, którą ponoszą w międzynarodowym dążeniu do trwałego i zrównoważonego rozwoju, z uwagi na naciski ich społeczeństw na środowisko globalne oraz technologie i finansowe zasoby, jakimi rozporządzają.

Zasada 8
Aby osiągnąć trwały i zrównoważony rozwój oraz poprawę jakości życia wszystkich ludzi, państwa powinny ograniczyć bądź wyeliminować modele produkcji lub konsumpcji zakłócające ten rozwój oraz promować odpowiednią politykę demograficzną.

Zasada 9
Zaleca się, aby państwa współpracowały w celu umocnienia endogenicznego budowania zdolności dla trwałego i zrównoważonego rozwoju:
poprzez poprawę naukowego rozumienia dzięki wymianie wiedzy naukowej i technologicznej przez umacniane rozwoju, adaptację, rozpowszechnianie i transfer technologii, łącznie z nowymi i innowacyjnymi technologiami.

Zasada 10
Kwestie środowiskowe są najlepiej rozwiązywane przy uczestnictwie wszystkich zaangażowanych obywateli, na odpowiednim szczeblu.
Na szczeblu krajowym każda jednostka musi mieć odpowiedni dostęp do informacji dotyczących środowiska znajdujących się w posiadaniu publicznych organów władzy, w tym informacji dotyczących materiałów niebezpiecznych oraz możliwości prowadzenia działań w społeczeństwie, jak również powinna mieć sposobność do uczestniczenia w procesach podejmowania decyzji.
Państwa powinny ułatwiać i wspierać świadomość społeczną oraz współuczestnictwo, poprzez szerokie udostępnianie informacji. Powinien być zapewniony skuteczny dostęp do postępowania sadowego i administracyjnego, także w sprawach dotyczących rekompensaty za wyrządzone szkody oraz wynagrodzenia strat.
Zasada 11
Państwa powinny uchwalić skuteczne prawodawstwo środowiskowe. Zaleca się, aby normy środowiskowe, cele zarządzania i priorytety, uwzględniały kontekst środowiskowy i rozwojowy, do których mają zastosowanie.
Normy stosowane przez niektóre kraje mogą być nieodpowiednie i nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia oraz kosztów społecznych dla innych krajów, w szczególności krajów rozwijających się.

Zasada 12
Zaleca się, aby państwa współpracowały w celu promowania wspomagającego i otwartego międzynarodowego systemu ekonomicznego, który prowadziłby do wzrostu ekonomicznego oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju wszystkich krajów, w celu lepszego uwzględniania problemów degradacji środowiskowej. Wskaźniki stosowane w polityce handlowej nie powinny stanowić środków arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji albo ukrytej restrykcji w handlu międzynarodowym w odniesieniu do celów środowiskowych. Należy unikać jednostronnych działań dotyczących potrzeb (wyzwań) środowiskowych pozostających poza jurysdykcja importującego kraju. Wskaźniki środowiskowe odnoszące się do transgranicznych lub globalnych problemów środowiskowych powinny być oparte, tak dalece jak jest to możliwe, na zasadzie międzynarodowego konsensu.

Zasada 13
Państwa powinny opracować prawo krajowe, uwzględniające odpowiedzialność i odszkodowania dla ofiar skażeń i innych szkód środowiskowych. Państwa powinny również współpracować w szybki i bardziej zdecydowany sposób w celu opracowania prawa międzynarodowego, odnoszącego się do odpowiedzialności i odszkodowań za niekorzystne skutki wyrządzonych szkód środowiskowych, spowodowanych przez działania wykonywane w obrębie ich jurysdykcji oraz do nadzorowania obszarów spoza ich jurysdykcji. Zasada 14
Państwa powinny efektywnie współpracować w celu przeciwstawienia się albo zapobiegania przemieszczenia i transferu do innych państw jakichkolwiek działań i substancji, które powodują dotkliwą degradację środowiskowa albo uznaje się je za szkodliwe dla zdrowia ludzkiego.

Zasada 15
W celu ochrony środowiska państwa powinny zgodnie ze swoimi możliwościami, szeroko stosować podejście zapobiegawcze. Tam, gdzie występuje groźba poważnej lub nieodwracalnej szkody, brak pełnej naukowej pewności nie powinien być powodem odroczenia podejmowania efektywnych pod względem kosztów środków zaradczych, zapobiegających degradacji środowiska.

Zasada 16
Władze krajowe powinny dążyć do promocji włączenia kosztów środowiskowych do kosztów własnych i stosować narzędzia ekonomiczne, uwzględniając jako zasadę takie podejście, że jednostka zanieczyszczająca ponosi koszty zanieczyszczenia, z odpowiednim uwzględnieniem interesów społecznych i bez zakłócenia handlu międzynarodowego i inwestycji.

Zasada 17
Należy uznać ocenę wpływu środowiskowego, jako krajowe narzędzie, w odniesieniu do proponowanych działań, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że będą miały istotny, niekorzystny wpływ na środowisko oraz które są przedmiotem decyzji podejmowanych przez właściwe organy władzy.

Zasada 18
Państwa musza natychmiast powiadomić inne państwa o wszystkich naturalnych katastrofach lub innych niebezpieczeństwach, które mogą mieć nagły szkodliwy wpływ na środowisko tych państw. Wspólnota międzynarodowa powinna podjąć wszelkie wysiłki aby pomóc tym dotkniętym państwom.

Zasada 19
Państwa muszą zapewnić z wyprzedzeniem i w odpowiednim czasie powiadamianie oraz dostarczanie odpowiednich informacji państwom, które są potencjalnie narażone na działania mogące mieć znaczący niekorzystny transgraniczny wpływ na środowisko oraz muszą konsultować się z tymi państwami na wczesnym etapie i w dobrej wierze.

Zasada 20
Kobiety odgrywają istotną rolę w zarządzaniu środowiskowym i rozwoju. Dlatego pełne ich współuczestnictwo ma zasadnicze znaczenie w uzyskaniu trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Zasada 21
Kreatywność, ideały i odwagę młodzieży świata powinno się zmobilizować do tworzenia globalnego partnerstwa w celu osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju i zapewnienia lepszej przyszłości dla wszystkich.

Zasada 22
Ludność miejscowa i jej wspólnoty oraz inne lokalne wspólnoty odgrywają decydującą rolę w zarządzaniu środowiskowym i rozwoju ze względu na ich wiedzę i tradycyjne sposoby postępowania. Państwa powinny uznać i należycie wspierać ich tożsamość kulturę oraz interesy i umożliwiać ich efektywne współuczestnictwo w osiągnięciu trwałego zrównoważonego rozwoju.

Zasada 23
Należy chronić środowisko i naturalne zasoby ludzi ciemiężonych, znajdujących się pod panowaniem innych lub okupacją.

Zasada 24
Działania wojenne nierozłącznie wiążą się z destrukcyjnym wpływem na trwały i zrównoważony rozwój. Dlatego państwa powinny respektować prawo międzynarodowe chroniące środowisko w czasach konfliktów zbrojnych oraz powinny współpracować, w razie potrzeby, w dalszym jego rozwoju.

Zasada 25
Pokój, rozwój i ochrona środowiska są wzajemnie zależne i niepodzielne.

Zasada 26
Państwa powinny rozwiązywać wszystkie spory środowiskowe w sposób pokojowy i za pomocą odpowiednich środków, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych.

Zasada 27
Państwa i ludzie powinny współpracować, w dobrej wierze i w duchu partnerstwa, w wypełnianiu zasad zawartych w tej Deklaracji oraz powinny współpracować przy dalszym rozwoju prawa międzynarodowego w dziedzinie trwałego i zrównoważonego rozwoju.